از زمان قاجار بخشی از این منطقه خوش آب و هوا، اقامتگاه شاهان آن روزگار بوده و در زمان پهلوی اول و دوم با الحاق زمین‌های بیشتر و ساخت کاخ‌ها و ساختمان‌های متعدد به وسعت 110 هکتاری کنونی رسید.
مجموعه سعدآباد در دامنه کوهسار توچال با هوای فرح بخش و دور از سروصدای شهری، با عبور رودخانه‌ای از میان مجموعه و محوطه‌ای با درختان تنومند و کهنسال، در کنار ساختمان‌ها و کاخ‌هایی که هر یک به لحاظ معماری شاهکاری محسوب می‌شوند در سه دهه‌ی اخیر به یکی از جذابترین مجموعه‌های گردشگری بدل شده است.
محوطه مجموعه سعدآباد، سوای جذابیت هر یک از موزه هاش دارای زیبایی‌های فراوانی است. مسیرهای عبور در این باغ توسط درختان بلند قامت احاطه شده‌‌اند و در اطراف ساختمان‌ها که تراکم درختان کمتر شده و پوشش چمنی افزایش می‌یابد، ناگهان دامنه چشم‌انداز گسترش یافته و از کوه‌های شمالی تا شهر تهران که در جنوب باغ گسترده شده قابل روئیت است. این ویژگی به خصوص در بالاترین سطح باغ (تپه علیخان واقع در شمال غربی سعدآباد كه كاخ سبز بر روی آن قرارگرفته) مشهود است. محوطه اطراف كاخ سفید نیز با توجه به همین ویژگی‌های طبیعی، دارای چشم اندازی باز و گسترده به پوشش سبز چمن و درختان زینتی نادر و بلند قامت همراه با آب نماها و فواره‌های بلند است كه بسیار زیبا جلوه می‌كند.
شكل باغ سعدآباد نامنظم بوده و به گونه‌ای ساختار طبیعی دامنه توچال و تپه ماهور‌های آنرا حفظ کرده و تقسیم بندی‌های داخل باغ نیز به تبعیت از ویژگیهای طبیعی و توپوگرافی آن صورت گرفته است. این امر سبب می‌شودكه باغ سعدآباد بیشتر یك باغ‌دره با الگویی آزاد به شمار آید، اما درعین حال، چند نقطه آن نیز شكل باغ رسمی‌آیرانی را تداعی كند. حضور آب در باغ به صورت رودخانه، آبنما، استخر و وجود فواره‌ها، دلپذیری فضا را دو چندان می‌کند. درعین حال آب در سراسر باغ به شكلی طبیعی به منظور آبیاری جاری است و در برخی نقاط همچون محوطه مقابل كاخ سبز، به شكل كاملاً هندسی هدایت شده است. در باغ سعدآباد، پوشش‌های متنوع گیاهی با تركیب‌های گوناگون وجود دارند: پوشش گیاهی انبوه و جنگلی در ضلع شمالی باغ تا رودخانه، انواع باغ‌های میوه پراكنده در سطح كل باغ، درختان سایه‌انداز متراكم در سراسر باغ و انواع درختان كمیاب و زینتی درمیان چمن و در مجاورت كاخهای اصلی. این محوطه سایه ساری است از درختان قدیمی و تنومند و گونه‌هایی زیبا از جمله: انواع سوزنی برگها مانند نوئلو نراد، سدر لبنان، سکویا که از بلندترین درختان جهان محسوب می‌شود (البته در این محوطه به حداکثر رشد خود نرسیده) و درختان دیگری مانند درخت لاله که گل‌هایی شبیه به لاله دارد، درخت گوجه گل با شکوفه‌هایی صورتی و پرُپَر، ژینکو که جزو فسیل‌های زنده به شمار آمده و حد فاصل سوزنی برگ و پهن برگ محسوب می‌شود، توت، چنار، گردو و...
درختان این باغ مکانی برای آشیان سازی پرندگان فراهم آورده است. در مورد پرندگان این محوطه مطالعه جامعی صورت نگرفته، با این حال انواع سِهره، دارکوب کوچک، طوطی، دلیجه، مرغ حق، توکای باغی، بلبل خرما و... از جمله پرندگان این محوطه هستند. همچنین نشانه‌هایی دال بر حضور روباه در این مجموعه نیز دیده شد. از دیگر جذابیت‌های مجموعه‌ی سعدآباد، عبور رودخانه جعفرآباد است که، به جز در نواحی محدود، شکل طبیعی آن حفظ شده و هیچ گونه بسترسازی و دیوارکشی در اطراف آن صورت نگرفته است. قدم زدن در ساحل این رودخانه از بین درختان سربه فلک کشیده حضور در جنگل را برای بازدید کننده تداعی می‌کند.
وجود بیش از هفت رشته قنات می‌تواند جذابیت دیگری برای این باغ باشد هرچند اکثر این قنات‌ها غیر فعال و یا پوشیده شده هستند ولی در پشت موزه نظامی، مظهر قناتی دیده می‌شود که آب زلال آن با عبور از جوی و حوضچه‌ای زیبا به سمت رودخانه دربند امتداد دارد.
مجموعه گلخانه‌های این باغ نیز از دیگر ویژگی‌های این باغ است هر چند که در حال حاضر بازدیدی از آنها صورت نمی‌گیرد ولی تولید نهال گل و قلمه درختان جهت این مجموعه در آنها فعال است و یکی از آنها اختصاصا به کشت و پرورش موز منحصر شده و 6 گونه درخت موز در آن پرورش داده می‌شود.
ریشه جذابیت: اصلی‌ترین جاذبه این مجموعه، کاخ‌های موجود در آن است. کاخ‌های مختلفی که در حال حاضر به موزه‌های موضوعی جذابی تبدیل شدند و هریک می‌تواند به حد مطلوبی، اشتیاق بازدیدکنندگان را پاسخگو هستند. کاخ‌های از مکان‌های پربازدید این مجموعه هستند. علاوه بر کاخ‌ها، فضای سبز مجموعه، آنرا به یک پارک بسیار بزرگ به دور از هیاهوی شهر و محیطی آرام تبدیل کرده است. بسیاری این مکان را برای قدم زدن و استفاده از فضای سبز آن استفاده می‌کنند، در بخش شمال شرقی مجموعه (مجاورت غربی رودخانه) نیز وسایل ورزشی پارکی نصب شده و مورد استفاده این دسته از بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. به طور کلی جو اماکن و اشیا سلطنتی از تاثیرگذارترین علل جذب بازدیدکنندگان است.
موزه‌های مجموعه سعد آباد عبارتند از:
o کاخ موزه ملت (کاخ سفید)
o کاخ موزه سبز
o موزه ظروف سلطنتی
o موزه استاد فرشچیان
o موزه تاریخ معاصر و صنایع دستی
o موزه هنر‌های زیبا
o موزه نظامی
o موزه آشپزخانه سلطنتی
o موزه اتومبیل‌های سلطنتی
o موزه سلاح‌های درباری
o موزه هنر ملل
o موزه میرعماد
o موزه برادران امیدوار
o موزه استاد حسین بهزاد
o موزه آب
o موزه و سرای چهره‌های ماندگار
o موزه اسناد و مدارک تاریخی سعدآباد
o نمایشگاه آثار مخرب جنگ جهانی دوم در ایران به روایت اسناد
o گلخانه‌ها

کتابخانه مجموعه واقع در مجاورت درب ورودی میدان دربند در محل کاخ احمدرضا پهلوی، فعالیت می‌کند و استقاده از کتب آن برای عموم تنها با ارائه کارت ملی و در همان مکان کتابخانه میسر است. این کتابخانه در سال 1381 آغاز به کار کرد.
یک کافه - رستوران در شمال موزه ظروف سلطنتی و نزدیک به درب دربند در اسفند سال 1391 آغاز به کار کرده است که مبلمان آن به 3 بخش میز و صندلی کافی شاپ، میز و صندلی رستوران و تخت‌های سنتی در فضای باز مقابل رستوران تقسیم می‌شود. منوی رستوران شامل منوی کافی شاپ و غذاهای ایرانی و فرنگی است.
وسایل ورزشی پشت موزه نظامی از دیگر امکانات این باغ به شمار می‌رود همچنین در روزهای پنج شنبه چند دستگاه ون، بازدیدکنندگان را به طور رایگان به موزه‌های مختلف می‌رسانند.
زمان مناسب برای بازدید: به طور کلی، به علت ییلاقی بودن کاخ‌های مجموعه، شیب معابر اتصالی بین کاخ‌ها و قرار گیری در ارتفاعات شمیران، فصول گرم سال برای بازدید از مجموعه مناسب‌تر است.
ساعت کار بخش اداری مجموعه ساعت 8:30 تا 15:30 و ساعت کار موزه‌ها ساعت 9:00 تا 16:30 و ساعت کار گیشه فروش بلیت موزه‌ها ساعت 9:00 تا 16:00 است. لازم به ذکر است مجموعه سعدآباد دوشنبه‌ها و رحلت امام خمینی (ره)، شهادت حضرت امام علی (ع)، شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع)، عاشورای حسینی، رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) تعطیل می‌باشد. همچنین موزه نظامی تا ساعت 16 فعالیت می‌کند و پنجشنبه‌ها نیز تعطیل است.

محدوده سعدآباد در دوره قاجار محل استقرار و سکونت تابستانی و ییلاق شاهان این سلسه بود. در نخستین دهه‌های سده‌ی کنونی، سعدآباد با الحاق باغ‌های مختلف گسترش یافت و به اقامتگاه تابستانی پهلوی اول اختصاص یافت و‌هایی به مناسبت‌های گوناگون، کاخ و کوشک در جای جای این پهنه بر تافته از درختان کهن سپیدار و سرو، با فاصله‌ای از باز مانده بناهای قاجار سربرآوردند. در دوران پهلوی مجموعاً هجده کاخ کوچک و بزرگ در سعدآباد ساخته شد که هر یک عظمت و زیبایی زائدالوصفی از هنر و ذوق معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارند. در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب، برخی از عمارت‌ها مانند کاخ ملت و کاخ سبز همان طور که بودند، به عنوان کاخ موزه، به نمایش گذاشته شده است و برخی دیگر با توجه به ویژگی بنا، به موزه‌هایی خاص تبدیل شدند.
علاوه بر آن در چند دهه اخیر، مجموعه سعدآباد به لحاظ وسعت و وجود باغ موزه اي زيبا و گونه‌های گیاهی منحصر به فرد و دارا بودن ظرفيت و پتانسيل بالا، همواره به عنوان يك مجموعه فرهنگي عظيم نيز مطرح بوده است و در همين راستا سالانه نسبت به برگزاري ده‌ها نمايشگاه، كنسرت، همايش و جشنواره فرهنگي و هنري، گردهمايي و نشست هاي علمي و فرهنگي و... اقدام مي نمايد

اگر بازدید از موزه خاصی را مد نظر دارید، بهتر است از ورودی نزدیک به آن موزه به مجموعه وارد شوید. چون شیب مجموعه زیاد است و دسترسی به اماکن گوناگون در مجموعه شاید برای کودکان و یا افراد مسن خسته کننده باشد.

دو راه برای دسترسی به کاخ سعدآباد وجود دارد. می‌توانید از تجریش به میدان دربند رفته و از در دربند (در شمالی مجموعه) به آن دسترسی داشته باشید و یا از خیابان ولی عصر و خیابان یکتا به خیابان فلاحی (زعفرانیه) و سپس خیابان شهید طاهری رفته و از در زعفرانیه (در جنوبی مجموعه) به مجموعه برسید.

مراجعان به این کاخ موزه به راحتی می‌توانند اتومبیل خود را در حاشیه میدان دربند (درب شمالی کاخ موزه) و یا در خیابان شهید طاهری (درب جنوبی کاخ موزه) پارک کنند.

تاکسی: در پایانه میدان تجریش سوار ماشین‌های "خط تجریش- دربند" شده و در مقابل ورودی مجموعه پیاده شوید.
برای رسیدن به میدان تجریش می‌توان از تاکسی‌ها، مینی‌بوس‌ها و اتوبوس‌های منتهی به میدان تجریش استفاده کرد و یا با چند دقیقه پیاده روی از مترو تجریش واقع در میدان قدس و یا اتوبوس‌ها و تاکسی‌های منتهی به آن میدان استفاده کرد.

رود دره دربند، بوستان گلابدره، باغ ملک، تماشاگه زمان، مرکز رصد و نجوم کانون، تله سيژ، مجموعه باغ شاطر، سورتمه تهران

500 تومان (برای دانشجویان نیم بها)