یکشنبه، 22 مهر 1403
درباره شمیران / ارتفاعات شمیران

کوهستانی که شمیران در دامنه آن واقع شده بخشی از دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی است که به نام دیواره توچال شناخته می شود. رشته کوه‌های توچال به طول حدودی 80 کیلومتر، از ارتفاعات ارنگه، کوه شاه دژ در کرج شروع شده و تا تنگه لشگرک در جنوب غربی بخش افجه امتداد دارد (معرفت، 1381: 396). این رشته کوه حد فاصل دو رودخانه بزرگ یکی در شرق به نام جاجرود و دیگری در غرب با عنوان کرج قرار دارد. این کوهستان با صخره‌های عظیم، شیب‌های فراوان، دره‌های سرسبز، رودخانه‌های خروشان و آبشارهای مرتفع از جذابیت‌های گردشگری بسیار پر ارزش شمیران محسوب شده بطوری که عده قابل توجهی از کوه پیمایان و کوه نوردان بطور دائم و در تمام طول سال به این کوهستان مراجعه نموده و از زیبایی‌های آن لذت می برند. قلل مرتفع این کوهستان که هدف بسیاری از این کوه نوردان دائمی و گردشگران می باشد در این بین به دلیل اهمیت به طور جداگانه معرفی می شوند.

به طور عمومی در ارتفاعات شمال منطقه یک شهرداری تهران، ارتفاع قلل سمت شرق کوتاه تر از قلل غربی بوده و از شرق به سمت توچال ارتفاع قلل افزایش یافته سپس به سمت غرب، مجددا کاهش می یابد. این قلل از شرق به غرب عبارتند از:

در شمال سوهانک، شرقی ترین قله این دیواره واقع شده به نام تختی تلهرز با ارتفاع 2560 متر، قله بعدی دارآباد یا مونگ چال با ارتفاع 3160 متر است که در شمال روستای شاه آباد (معرفت، 1381: 398) واقع شده و از روددره دارآباد همچنین تنگه کهنه دارآباد قابل دسترسی است.

از این قله با طی خط الرأس به قله‌های چپ دره با 3180 متر، چمبره بند با 3160 متر، شهربانو کُشَک با 3297 متر و سیاه بند با 3320 متر ارتفاع امکان دسترسی می باشد. البته طی این مسیر نیاز به آمادگی جسمانی بالا وسایل کوه نوردی و آموزش‌های فنی دارد. ضمن اینکه حرکت از خط الرأس همواره خطر برخورد صاعقه را در روزهای طوفانی به همراه دارد.

قله بندلارکرور با 3380 متر و چال او با 3410 متر ارتفاع که از مسیری دشوار از روددره دارآباد قابل دسترسی هستند پس از قلل ذکر شده بالا قرار دارند.

کلک چال با 3300 متر ارتفاع در انتهای روددره ای به همین نام واقع شده، امتداد این قله به سمت شمال، کوه نورد را به قله لزون شرقی یا پیاز چال با 3540 متر ارتفاع می رساند از این قله نیز تا قله توچال همچنین ایستگاه هفت تله کابین مسیر دشواری از خط الرأس وجود دارد. بعد از پیازچال، قله لزون غربی با 3585 متر ارتفاع واقع شده سپس قله برف چال با 2700 متر ارتفاع قرار دارد که از رود دره دربند امکان دسترسی به آن فراهم است. در یکی از مسیرهای فرعی این رود دره، قله اسپیلت با 3120 متر ارتفاع واقع شده که در واقع بلندترین نقطه از دیواره صخره‌ای عظیم بند یخچال است. قله اسپیلت که در شمال روستای پس قلعه و شرق آبشار پس قلعه واقع شده یکی از دشوارترین دیواره‌های صعود برای کوه نوردی می‌باشد. این دیواره 250 متر ارتفاع دارد. (معرفت، 1381: 397) و در ایران اولین محلی است که صخره نوردی به شکل حرفه ای و مدرن با استفاده از میخ و طناب در آن انجام شده (اسکندری، 1389: 58). این قله تقریباً در جنوب قله برفچال قرار دارد. اسپیلت از گلابدره نیز قابل دسترسی است.

قله توچال یا سرتوچال بلندترین قله این بخش کوهستان البرز با ارتفاع 3965 متر که مجموعه کوه‌های شمال تهران را به نام آن، دیواره توچال نامیده‌اند هم از رود دره دربند و هم رود دره ولنجک قابل دسترسی است. برای صعود به این قله بیشتر از جبهه جنوبی آن یعنی مسیر پس قلعه، آبشار دوقلو استفاده می شود ولی از تمام یال‌های آن امکان صعود به این قله وجود دارد. پس از این قله، ارتفاعات به سمت غرب کاسته می‌شود.

پس از قله توچال، قله هومند توچال با 3930 متر ارتفاع قرار دارد ادامه مسیر به سمت غرب ما را به ایستگاه هفت تله کابین توچال، سپس قله هومند شاه نشین با 3780 متر ارتفاع می رساند این قله در شمال روستای درکه واقع شده (معرفت، 1381: 397) و از رود دره ولنجک قابل دسترسی است. بین قله توچال و شاه نشین گردنه‌ای به ارتفاع 3750 متر واقع شده که به نام گردنه شهرستانک معروف است و محل عبور و مرور اهالی شهرستانک می باشد. (معرفت، 1381: 398) همچنین در این مسیر قله‌ی کماچال با 3650 متر قرار داشته که مسیر دسترسی آن راهی دشوار و پر شیب پس از ایستگاه یک تله کابین به سمت غرب می باشد.

 از رود دره درکه، غربی ترین رود دره این منطقه نیز به قله سرباز ارگ با 3840 متر ارتفاع امکان دسترسی وجود دارد. در مسیر این رود دره همچنین قله‌های دو شاخ با 3045 متر و سیاه سنگ با 3040 متر ارتفاع بر روی خط الرأس غربی مسیر قرار دارند.

مشخصات جان پناه ها

مجتمع کوهستانی شیرپلا

منطقه: تهران، شمیران، سربند، منطقه توچال

مسیر: تجریش، میدان سربند، پس قلعه، دوراهی اوسون، آبشار دوقولو

ارتفاع از سطح دریا: ۲۷۵۰ متر

موقعیت رفاهی: آب، برق، تلفن ۰۲۱۴۲۳۸۸۰۳

نزدیکترین روستا: پس قلعه

قله‌های قابل دسترس: قله توچال، پیاز چال، شاه نشین و ارتفاعات تهران

فاصله تا روستا: ۲٫۵ الی ۳ ساعت

فاصله تا قله: ۳٫۵ الی ۴ ساعت

وسعت: ۸۰۰ متر مربع

ظرفیت: ۲۵۰ نفر با امکانات کامل

 

 مجتمع ورزشی کوهستانی پلنگ چال

منطقه: تهران، شمیران، درکه، آب ذغال چال، پلنگ چال

ارتفاع از سطح دریا: ۲۱۵۰ متر

موقعیت رفاهی: آب، برق، تلفن ۰۲۱۴۲۳۸۸۰۳

نزدیکتریم روستا: درکه

قله‌های قابل دسترس: شاه نشین، پلنگ چال و

فاصله از روستا: ۲ الی ۳ ساعت

فاصله تا قله: ۴٫۵ الی ۵ ساعت

وسعت: ۳۰۰ متر مربع

ظرفیت: ۸۰ نفر با امکانات کامل

 

 پناهگاه دارآباد

منطقه: تهران، شمیرانات، دارآباد،منطقه توچال

مسیر: تجریش، دارآباد، چشمه یورت، قله دارآباد

ارتفاع از سطح دریا: ۳۳۵۰ متر

قله‌های قابل دسترس: دارآباد، خطالراس دارآباد توچال

فاصله تا روستا: ۴ الی ۵ ساعت

پناهگاه بر روی قله بنا شده است

بانیان و سازندگان: گروه کوهنوردی شهرداری تهران به هزینه شهرداری منطقه یک

وسعت: ۳۷ متر مربع

 

پناهگاه شروین

منطقه: تهران، شمیران، دربند، پس قلعه، منطقه بند یخچال

مسیر: تجریش، سربند، پس قلعه، دوراهی گذر مهدی، بند یخچال

ارتفاع از سطح دریا: ۲۴۵۰ متر

نزدیکترین روستا: پس قلعه

قله‌های قابل دسترس: سنگنوردی بر روی دیواره، بند یخچال

فاصله تا روستا: ۱٫۵ ساعت

بانیان و سازندگان: دانشجویان دانشگاهها بیادبود در گذشت شروین جزایری

وسعت: ۴۸ متر مربع

 

 جانپناه اسپید کمر (ایس کمر)

 منطقه: تهران، شمیران، دربند، پس قلعه، دره اوسون

مسیر: تجریش، سربند، پس قلعه، اوسون، اسپید کمر

ارتفاع از سطح دریا: ۲۸۱۰ متر

دارای چشمه در دره پشتی جانپناه

نزدیکترین روستا: پس قلعه، اوسون

قله‌های قابل دسترس: توچال و ارتفاعات شمالی تهران

فاصله تا روستا: ۳ الی ۳٫۵ ساعت

فاصله تا قله: ۳ الی ۳٫۵ ساعت

وسعت: ۱۴ متر مربع

ظرفیت: ۱۰ نفر

 

جانپناه امیری ( سنگ سیاه)

منطقه: تهران، شمیران، دربند، آبشار دوقولو، سنگ سیاه

مسیر: تجریش، سربند، پس قلعه، آبشار دوقولو، سنگ سیاه

ارتفاع از سطح دریا: ۳۴۵۰ متر

نزدیکترین روستا: پس قلعه

قله‌های قابل دسترس: توچال و ارتفاعات شمالی تهران

فاصله از روستا: ۲ ساعت

فاصله تا قله: ۱٫۵ الی ۲ ساعت

بانیان و سازندگان: خانواده مرحوم امیری

وسعت: ۵۶ متر مربع

ظرفیت: ۳۰ نفر

 

جانپناه اردلان

 منطقه: تهران، شمیران، دربند، آبشار دوقلو، سنگ سیاه، قله توچال

مسیر: تجریش، سربند، پس قلعه، آبشار دوقلو، سنگ سیاه، قله توچال

ارتفاع از سطح دریا: ۳۹۶۳ متر

نزدیکترین روستا: پس قلعه، اوسون، آهار، ایگل

قله‌های قابل دسترس: توچال، هومند، قزقونچال، شاه نشین، دارآباد و ارتفاعات جنوبی البرز مرکزی

فاصله از روستا: ۲ ساعت

جانپناه بر روی قله بنا شده است

بانیان و سازندگان: دکتر اردلان و همکاری فدراسیون کوهنوردی. مرمت توسط کوهنوردان شرکت نفت

وسعت: ۲۵ متر مربع

ظرفیت: ۱۵ نفر

 

جانپناه کارگر (کلبه سنگی)

منطقه: تهران، شمیران، دربند، آبشار دوقلو، سنگ سیاه، توچال

مسیر: تجریش، سربند، پس قلعه، آبشار دوقلو، سنگ سیاه، قله توچال

ارتفاع از سطح دریا: ۳۹۶۳ متر

نزدیکترین روستا: پس قلعه، اوسون، آهار، ایگل

قله‌های قابل دسترس: قله توچال، هومند، قزقونچال، شاه نشین، دارآباد و ارتفاعات البرز مرکزی

فاصله تا روستا: ۲ ساعت

جانپناه بر روی قله ساخته شده است

بانیان و سازندگان: توسط گروههای کارگری، بخصوص فلز کار مکانیک

 

 پاسگاه مرحوم داوودی

منطقه: تهران، شمیران، سربند، منطقه توچال

مسیر: تجریش، میدان سربند، پس قلعه، دوراهی اوسون

موقعیت رفاهی: آب، تلفن

نزدیکترین روستا: پس قلعه

فاصله از روستا: ۱ الی ۱٫۵ ساعت

بانیان و سازندگان: فدراسیون کوهنوردی با همکاری کارکنان مجتمع رودبارک

پنج شنبه و جمعه امدادگر مستقر می‌باشد

وسعت: ۳۰ متر مربع

منابع:

میرآقایی فعال، میرغنی و یاسینی مجید، 1382، پناهگاه و جانپناه‌های کوهنوردی ایران، انتشارات فدراسیون کوه نوردی و صعودهای ورزشی 

وبگاه باشگاه کوه نوردی آرش (arashclup.ir)